Wat kwetsbaarheid is
Volgens het woordenboek staat kwetsbaarheid gelijk aan onder meer broosheid, gevoeligheid en zwakheid. Broos en gevoelig voelt het zeker. Maar is het ook zwak? Als je je kwetsbaar opstelt, laat je anderen zien dat je angstig of verdrietig bent, dat je je schaamt, dat je iets niet weet of kunt, of dat je ook minder leuke kanten hebt. Je zegt dus eigenlijk: ik ben niet perfect. Niet raar, want niemand is perfect. Toch associëren we kwetsbaarheid al snel met ‘zwak’ en zien we de kracht van kwetsbaarheid niet altijd. We denken namelijk dat we het risico lopen dat de ander ons niet meer wil zien of ons gaat uitlachen. En dat risico gaan we maar wat graag uit de weg.
Angst voor kwetsbaarheid
Men denkt dat mensen bang zijn om hun kwetsbaarheid te laten zien, omdat dat vroeger, toen de mens nog in holen woonde, niet verstandig was. Als je toen niet sterk en slim genoeg was, kon je opgegeten worden. Kwetsbaarheid was geen kracht dus. Ook al vechten we tegenwoordig niet meer tegen mammoeten, die oeroude overlevingsdrift blijkt nog in ons te zitten.
Nu gaat het alleen niet meer om de angst om opgegeten te worden, maar om de angst dat anderen niet meer van ons zullen houden als ze weten hoe we ‘echt in elkaar zitten’. Die opvatting van ‘schaarste’ zit ingebakken in onze cultuur, zorgt ervoor dat we de neiging hebben onszelf nooit goed genoeg, slim genoeg of bijzonder genoeg te vinden voor anderen.
Het tegengestelde van kwetsbaarheid
Omdat we de neiging hebben onszelf nooit goed genoeg te vinden, laten we onze kwetsbaarheid liever niet zien en verwachten we van onszelf dat we de schijn ophouden. We willen een perfecte vader of moeder zijn, we willen laten zien dat we vrienden hebben, dat we alles in de hand hebben. We drukken onprettige gevoelens graag weg en gebruiken verschillende maskers en beschermingstactieken om onze kwetsbaarheid niet te hoeven tonen. Eén daarvan is perfectionisme, de overtuiging dat als je dingen maar perfect doet, je de pijn van verwijten en schaamte voorkomt. Het tegengestelde van kwetsbaarheid dus. Een kracht, vinden veel mensen. Maar perfectionisme is gericht op de goedkeuring en waardering van anderen, en daarmee streef je als perfectionist naar een onhaalbaar doel. Want op hoe anderen je zien, heb je geen enkele invloed.
De nadelen van perfectionisme
Perfectionisme is een beschermingsmechanisme dat je weerhoudt om je echte zelf te laten zien. Dit beschermingsmechanisme, het verdringen van je kwetsbaarheid, kan echter een flinke innerlijke strijd veroorzaken. Je zegt niet wat je echt denkt of voelt en verzint dus uitvluchten: je geeft iets of iemand anders de schuld, bedenkt een smoes of trekt je terug in je schulp. Is dat een kracht? Het is vooral gedrag waar je je vaak niet beter door gaat voelen. En voor anderen is het ook niet leuk. Die hebben misschien door dat je niet eerlijk bent. Of krijgen daardoor het gevoel dat zij zelf de zaken niet voor elkaar hebben, waardoor zij weer hun kwetsbaarheid verdringen. Op die manier ontstaat een afstand tussen jou en de ander. Er blijft een ‘laagje’ tussen jullie zitten. Echt contact, echte verbinding, zal er niet zijn. En is dat niet juist wat we allemaal graag willen en nodig hebben?
De kracht van kwetsbaarheid
Er is moed voor nodig om je kwetsbaarheid te durven tonen. Tegenover jezelf en tegenover de mensen van wie je houdt. Om jezelf te laten zien, gewoon zoals je bent. En dus is kwetsbaarheid allesbehalve zwak: het is juist krachtig. Denk maar eens aan een moment waarop iemand zich kwetsbaar opstelde, zichzelf blootgaf. Misschien voelde het even ongemakkelijk, maar je vond het waarschijnlijk ook knap en moedig dat die persoon zo eerlijk was. In een ander zien we namelijk vaak wél de kracht van kwetsbaarheid! We vinden het fijn als mensen eerlijk zijn en toegeven dat ze niet perfect zijn. Het zorgt voor een gevoel van opluchting en herkenbaarheid en daarmee ook voor verbinding. Natuurlijk mag kwetsbaarheid geen middel zijn om aandacht te vragen of te manipuleren. Krachtige kwetsbaarheid komt voort uit zelfvertrouwen, uit het gevoel dat je oké bent zoals je bent. Het draait om de moed om jezelf te laten zien, dingen uit te proberen en het risico te nemen te falen. Zodat je je vrijer en gelukkiger voelt. Zodat je je meer kunt verbinden met de mensen om je heen. Dát is de kracht van kwetsbaarheid.
Heb jij voldoende zelfvertrouwen om je kwetsbaarheid te tonen? Heb jij de moed jezelf te laten zien? Om dat zelfvertrouwen en die moed te krijgen is het essentieel dat je weet wie je bent, wat je wilt in je leven en hoe je anderen kunt helpen.
Deze levenswijsheden komen aan bod tijden de cursus/nascholing Coachen op (zelf)vertrouwen: je leert vertrouwd te raken met het vinden van de weg naar een natuurlijk (zelf)vertrouwen en hoe je anderen hierin het beste kunt begeleiden.
