Zelfvertrouwen opbouwen bij een kind is heel belangrijk. Tot het vijftiende jaar is het zelfbeeld van een kind sterk in ontwikkeling. Het zelfbeeld wat een kind van vijftien jaar heeft, zal in de rest van zijn of haar leven moeilijk te veranderen zijn. Zelfvertrouwen is een belangrijk onderdeel van een gezond zelfbeeld. Maar hoe krijgt een kind zelfvertrouwen? Welke rol kan je als opvoeder daarin spelen?
Zelfvertrouwen bij een kind
Zelfvertrouwen betekent vertrouwen hebben in het ‘zelf’. Zelfvertrouwen bij een kind en volwassene betekent geloof hebben in je eigen kunnen en ook weten wat je sterke kanten zijn. Anderzijds is zelfvertrouwen ook een realistisch beeld hebben van je zwakke kanten en daarvoor hulp van anderen durven vragen. Zelfvertrouwen is weten dat jij er mag zijn, dat je iets voor anderen kunt betekenen en open staan voor de uitdagingen die het leven en de mensen om je heen je brengen.
Zelfvertrouwen voor een kind is niet anders als zelfvertrouwen voor een volwassene. Het zelfvertrouwen van een volwassene hangt sterk samen met het zelfvertrouwen dat die persoon in de jeugd heeft opgebouwd. Iemand die altijd het gevoel had een mislukkeling te zijn, altijd met z’n neus op z’n fouten werd gedrukt, zal moeite hebben om op latere leeftijd toch te leren geloven in zichzelf en z’n eigen kunnen. Iemand die als kind nooit tegen z’n eigen fouten is aangelopen, zal als volwassene moeilijk een realistisch beeld van zichzelf kunnen vormen. Juist daarom is het zo belangrijk om je kind zelfvertrouwen te geven.
Complimenten geven?
Sommige mensen menen dat het zelfvertrouwen van een kind toeneemt als je je kind veel complimenten geeft. Dat is ook waar, maar je moet er niet in door slaan. Het geeft een kind geen zelfvertrouwen als je zijn oerlelijke tekening enorm gaat prijzen; het gevolg kan immers zijn dat het kind schijnzelfvertrouwen krijgt: het denkt goed te kunnen tekenen, terwijl niet iedereen in de omgeving zo huichelachtig is als de prijzende ouders. Dan komt de negatieve feedback hard aan en zal het zelfvertrouwen juist geschaad worden.
Toch is complimenten geven belangrijk voor het zelfvertrouwen van een kind. Als een kind probeert om iets te leren, is het belangrijk dat je dat ziet en laat merken dat je dat ziet. Is een kind aan het leren om recht te knippen, wijs het dan niet direct op de scheve stukjes, maar prijs eerst de goede stukjes. Ook kan het zelfvertrouwen van een kind groeien als je een leerproces aanwijst: ‘Je knipt nu al bijna recht! Dat heb je goed geoefend.’ Op die manier laat je wellicht merken dat het nog niet goed is, maar doe je dat wel op een positieve manier, zodat je kind gelooft dat het einddoel ook te bereiken is met nog even dooroefenen.
Zelfvertrouwen door zelfstandigheid
Je hebt als ouder vaak de neiging om je kind voor allerlei gevaren te beschermen. Pijn en verdriet kunnen immers het zelfvertrouwen schaden? Erachter komen dat je iets niet kunt kan heel demotiverend zijn. Ruzie met anderen kan je zelfvertrouwen ondermijnen. Maar als je als ouder altijd alles oplost voor je kind, zal het zelfvertrouwen juist minder ontwikkelen. Vanaf drie jaar kan een kind zelf nadenken. Stimuleer je kind dan ook om dat te doen. Stimuleer je verlegen kind om zelf hulp te vragen, om zelf dingen te betalen bij de kassa en zelf ruzies met anderen op te lossen. Als een kind dat goed doet, kun je het vervolgens prijzen. Zo leert het zelfstandig te zijn, kan je kind zichzelf overwinnen. Jouw trots zal je kind doen groeien en zelfvertrouwen geven. Zelfvertrouwen hebben is immers ook uitdagingen aan durven gaan, vertrouwen hebben dat je dingen kunt leren die je eigenlijk nog nooit gedaan hebt.
Voorkom overschatting
Kinderen hebben soms nogal de neiging zichzelf te overschatten. Ze willen graag grote projecten oppakken, die ze uiteindelijk niet tot een goed einde kunnen brengen. Dat kan leiden tot teleurstellingen. Probeer in zo’n situatie als coach op te treden: verbied je kind niets, maar help je kind om realistischer te kijken en van het onhaalbare plan een haalbaar plan te maken. Doe dat bijvoorbeeld door geïnteresseerde vragen te stellen en mee te denken, zonder je mening op te dringen. Zo zal je kind niet het gevoel hebben geremd te worden, zal het zich zelfstandig voelen en is het ook nog in staat om het project tot een goed eind te brengen. Dat geeft een succeservaring, wat een belangrijke bijdrage kan leveren aan de groei van zelfvertrouwen bij een kind. Jij als ouder en coach kunt het kind dan weer prijzen omdat het dat project zo goed heeft aangepakt en volbracht.
Wil je meer leren over het ‘zelf’ van kinderen, bijvoorbeeld over zelfbewustzijn, zelfwaardering en zelfkennis. Kijk dan eens bij de opleiding Kindercoach.
