Wat zeg je tegen een ernstig ziek familielid, collega of buurvrouw die binnenkort doodgaat? Vaak weet je niet wat te zeggen of te doen. Omdat je bang bent of uit angst voor gênante situaties. Begrijpelijk, want hoe praat je met iemand die er weldra niet meer is. In dit artikel geven we adviezen hoe je kunt omgaan met iemand die op sterven ligt.
Vind je het moeilijk om iemand te bellen of bezoeken die er spoedig niet meer is? Zeg dat dan gewoon. Dat is een stuk eerlijker dan bijvoorbeeld te zeggen dat je druk bent of erger: helemaal niets van je laten horen. Of stuur een kaartje of eventueel een WhatsApp-berichtje. Schrijf of vertel dat je aan iemand denkt, maar niet weet wat je moet zeggen. Of: Maar ik wil wel graag bij je zijn.
Wanneer iemand heel erg ziek is, vraag dan niet hoe het gaat. Want, wat moet de ander zeggen? Gaat wel? Naar omstandigheden redelijk? Je manoeuvreert jezelf dan in een erg ongemakkelijke situatie. Zeg liever iets in de trant van: wat fijn je te zien. Of geef gewoon eerlijk toe dat je geen woorden hebt voor het droevige nieuws.
Bezoek je iemand die op sterven ligt? Gedraag je dan normaal. Hoe moeilijk dat ook is. Wees dus niet overdreven vrolijk. Ga ook niet heel serieus doen, zeggen dat je het heel zielig vindt of ik zal je missen. Bedenk je dat de ander er nog is en benut die tijd samen positief.
Bedenk je ook dat niet iedereen die ernstig ziek is zin heeft in een gesprek. Iedereen gaat anders om met zijn sterfelijkheid. Sommigen vechten tot het einde en anderen accepteren het gegeven dat zij doodgaan. Pas je gedrag daarop aan. Bied een luisterend oor en toon oprechte interesse. Laat de ander over zichzelf praten en vertellen hoe hij zich voelt. Dat kan helpen om het onvermijdelijke gaandeweg te accepteren.
Het is helemaal niet altijd nodig om te praten. Door er te zijn geef je een ernstig zieke het gevoel dat iemand niet alleen is. Je aanwezigheid is dan al voldoende. Gewoon in stilte elkaars hand vasthouden, samen bidden, een kopje thee drinken of naar muziek luisteren, kan al heel fijn zijn.
Is het een goede vriend(in), collega of familielid. Dan kan het fijn zijn samen herinneringen op te halen. En gewoon even lekker te lachen. Maar, natuurlijk mag je ook samen huilen. Je zult al snel merken dat de zieke zelf aangeeft wat wel fijn is en wat niet.
Vertellen over het werk, wat je hebt gedaan en dergelijke kun je gerust doen. Dat zorgt vaak voor de nodige afleiding en maakt de wereld van een zwaar zieke minder klein. Soms vraagt een ernstig zieke daar ook naar. Waak er echter voor dat je gaat vertellen over je eigen pijntjes of aandoeningen van anderen.
Onder andere door de ziekte kan het gedrag van iemand veranderen. Er bestaat een kans dat hij of zij nauwelijks aandacht voor je heeft. Er kan sprake zijn van angst, boosheid, verdriet. Ook vermoeidheid en gebrek aan energie is normaal. En het kunnen ook de bijwerkingen van bepaalde medicijnen zijn. Heb daar begrip voor en trek het je niet persoonlijk aan.
Wil je graag helpen? Vraag dan wat je kunt doen. Eenvoudige dingen kunnen al heel fijn zijn. Denk aan afwassen, een keer koken, boodschappen doen, voorlezen, de kinderen uit school halen…. En doe samen leuke (kleine) dingen als het nog kan. En… beloof je iets? Kom die belofte dan ook na! Vraag ook de naasten of zij ondersteuning nodig hebben. Immers, een ernstig zieke is vaak niet alleen.
Een stervensbegeleider is in staat om cliënten die niet lang meer te leven hebben, professioneel en toegewijd te begeleiden. In de opleiding Stervensbegeleider leer je hoe je mensen zo goed mogelijk begeleidt in hun laatste levensfase. Ben je coach en wil je meer weten over afscheid nemen en rouwen? Bekijk dan de workshop Vitaal rouwen.