Stress en suikerspiegel
De belangrijkste reden dat stress en voeding zoveel met elkaar te maken hebben, is dat stress de hoeveelheid suiker in het bloed direct verhoogd. Door die verandering in de bloedsuikerspiegel is er veel suiker beschikbaar voor de spieren, die daar energie uithalen. Een heel nuttig mechanisme als er direct gevaar dreigt, bijvoorbeeld als je wordt aangevallen. Dan is wegrennen vaak de beste optie en heeft het lichaam dus veel energie nodig.
De bloedsuikerspiegel stijgt doordat het lichaam bij stress het hormoon cortisol produceert. Cortisol zorgt dat er glucose vrijgemaakt wordt om die energie te leveren. Als er na de inspanning suiker overblijft, produceert het lichaam, in reactie op de hoge bloedsuikerspiegel, insuline. Insuline zorgt dat cellen in de lever en spieren suiker opslaan, voor een volgende situatie waarbij veel suiker nodig is. Een prima systeem dus.
Zittende stress
Er zijn verschillende stressvolle situaties. Als een stier of leeuw je achtervolgt, wil je vooral zo hard mogelijk wegrennen. Maar je kunt niet voor alle stressvolle situaties wegrennen. Stress op de werkvloer kan juist verlammend werken, en is vaak moeilijk te ontvluchten. Ook stress in een relatie of stress voor een proefwerk is moeilijk te ontvluchten. Het probleem is dat het lichaam bij al deze stressvolle situaties wel hetzelfde werkt. Constante stress op de werkvloer zorgt er dus voor dat er steeds opnieuw veel suiker in het bloed terecht komt. Maar die suiker wordt niet opgebruikt, want zittend achter een bureau hebben de spieren weinig werk te doen.
Er moet dus veel insuline aan te pas komen om de bloedsuikerspiegel weer omlaag te krijgen. De lichaamscellen zijn echter niet berekend op constante aanwezigheid van insuline. Daardoor reageren ze er minder goed op, en kan er dus minder suiker in de lichaamscellen worden opgeslagen. Daarom wordt die suiker opgeslagen als vet. Dat is een eerste manier waarop stress overgewicht kan veroorzaken, zonder dat het eetpatroon verandert.
Invloed op eetpatroon en emotie eten
Door stress verandert het eetpatroon echter vaak juist wel. Insuline zorgt ervoor dat de hoge bloedsuikerspiegel daalt, maar bij een extreem hoge spiegel daalt die vaak te hard. Daardoor ontstaat er tijdelijk een te lage bloedsuikerspiegel. Als gevolg krijg je ontzettend veel zin in suikers: zoete tussendoortjes dus vooral. Maar ook een vette hap kan helpen om dat tekort aan te vullen.
Het probleem van die tussendoortjes is dat ze de bloedsuikerspiegel tijdelijk extreem verhogen. Daardoor wordt er veel insuline gemaakt en daalt de bloedsuiker weer net te ver, waardoor weer behoefte aan suiker ontstaat. Zo blijft de bloedsuikerspiegel tijdelijk op en neer gaan, tot het weer min of meer stabiliseert. Maar bij constante stress stabliseert dit zich niet weer, en blijven cortisol en insuline zorgen voor extreme schommelingen, met de behoefte aan zoetigheid die daarmee gepaard gaat. Zo zorgt stress er vaak voor dat we meer tussendoortjes eten dan eigenlijk goed voor ons is.
Vechten tegen stress en emotie-eten
Er zijn wel mogelijkheden om de leefstijl zo aan te passen dat de cortisolspiegels niet constant verhoogd zijn. Afleiding zoeken en regelmatig ontspannen is een eerste vereiste, samen met voldoende slapen. Ook is lichaamsbeweging belangrijk, omdat daarmee ook de bloedsuikerspiegel daalt, zonder dat er insuline bij geproduceerd wordt.
Minstens zo belangrijk als bovengenoemde maatregelen is het hebben van een gezond eetpatroon. Een stevig ontbijt en drie maaltijden per dag zijn belangrijk. Daartussen kunnen dan eventueel tussendoortjes genomen worden, maar maximaal één tussen twee maaltijden. Daarbij moeten suikerhoudende producten en oppeppende producten als chocola, koffie en cola vermeden worden. In plaats daarvan is juist het eten van fruit en groenten heel belangrijk, omdat in tijden van stress de afweer ook omlaag gaat, en vitaminen extra belangrijk worden.
Anderzijds is het belangrijk om met dergelijke regels niet te strak om te gaan. Houdt ze steeds in het achterhoofd maar maak er geen ´moeten´ van, want dat kan weer meer stress opleveren. Bewust kiezen is dus belangrijk, maar het moet niet ten koste gaan van genieten en ontspannen. Je zult merken dat je na verloop van tijd inderdaad ontspannener bent en ook minder behoefte hebt aan zoetigheid. Maar het allerbelangrijkste is: werk aan de stressvolle situatie zodat die minder stressvol wordt. Dat is uiteraard de beste remedie tegen de gevolgen die stress heeft op het lichaam en het eetpatroon.
Als Vitaliteitscoach leer je mensen begeleiden naar een optimale balans tussen een gezonde geest en een vitaal lichaam. Lees hier meer over de opleiding.
