Heeft je kind gedragsproblemen wanneer het driftig is? Tegendraads? Liegt? Anderen pest? Spijbelt? Het zijn immers allemaal voorbeelden van negatief, lastig en ongewenst gedrag. En dergelijke gedragingen kunnen je bijvoorbeeld als ouder of leerkracht behoorlijk op de proef stellen.
Maar, wanneer is bepaald gedrag werkelijk een probleem?
Gedragsproblemen, wanneer is daar sprake van?
Opgroeien gaat met vallen en opstaan. En het is heel normaal dat peuters, kleuters, pubers en jongeren bij tijd en wijle moeilijk doen en lastig zijn in de omgang. Niet voor rede vatbaar. Denk aan opstandig zijn, boos reageren, dwarsliggen, pesterijen, vechten, liegen, spijbelen, agressief zijn et cetera. Doorgaans is dat rebellerende gedrag tijdelijk en gaat ook weer voorbij.
Echter, duurt het lastige gedrag langere tijd? Is het ongewenste gedrag eerder regel dan uitzondering? Dus is er niet alleen thuis sprake van, maar speelt het hinderlijke gedrag ook elders op? In de buurt? Op school, de sportclub enzovoort? Gaat het ten koste van onder andere de schoolprestaties? Sociale contacten? Is daar sprake van? Dan kan dat duiden op gedragsproblemen. Gemiddeld schijnt zo’n 5 tot 20 procent van de jeugd ermee te kampen.
Kenmerken probleemgedrag
Om een indruk te krijgen van probleemgedrag een beknopt overzicht met veelvoorkomende kenmerken, namelijk:
- Rusteloos en gevoelig voor prikkels;
- Eerst doen en dan pas nadenken;
- Bezigheden van anderen verstoren;
- Vaak driftig zijn en woede-uitbarstingen hebben;
- Zich verzetten tegen de regels en vaak ruzie maken;
- Anderen met opzet irriteren;
- Schuld van eigen fouten bij anderen leggen;
- Regelmatig boos en gepikeerd zijn;
- Vechten, liegen, spijbelen en/of stelen;
- Anderen pesten, bedreigen en/of intimideren;
- Ongevoelig voor straf.
(Bron: Nationaal Jeugdinstituut)
Oorzaken probleemgedrag
Wat de gedragsproblemen veroorzaakt, is vaak moeilijk te zeggen. Al veel decennia is het aanleiding tot discussie en onderzoek. Zit probleemgedrag in de genen? Denk aan psychische stoornissen in de familie. Komt het door de ouders en/of opvoeding? Bijvoorbeeld een moeilijke thuissituatie door ruzies, echtscheiding, vroegtijdig overlijden ouder, autoritaire of ‘overbeschermde’ opvoeding enzovoort. Spelen er specifieke sociaal-economische factoren? Van armoede en/of financiële problemen door werkloosheid tot wonen in een zogenaamde achterstandsbuurt. Is er sprake van een traumatische ervaring? Als een moeilijke bevalling of mishandeling. Tegenwoordig is de algemeen heersende opvatting dat ongewenst, lastig gedrag niet één oorzaak kent, maar een samenspel is van meerdere factoren.
Anderzijds is ook bekend dat de risicofactoren kunnen worden beperkt door zogenaamde beschermende factoren. Voorbeelden daarvan zijn onder andere goede sociale vaardigheden, bovengemiddelde intelligentie, hechtte (familie)relaties, sterke band met vrienden zonder problemen, succesvol zijn op school en/of sport en goed gevoel van eigenwaarde.
Behandeling gedragsprobleem
Indien er sprake is van gedragsproblemen bij een kind dan drukt dat een enorme stempel op onder andere het gezin. Niet alleen vergt het veel geduld en energie van de ouders, maar ook voor broers en zussen is het niet makkelijk. Daarnaast ondervindt ook de omgeving als school, buurt en dergelijke er vaak hinder van.
Gelukkig is er tegenwoordig hulp voor zowel het gezin als het kind. Eveneens kan ook de school hierbij worden betrokken.
Wat betreft de behandeling, die wordt toegespitst op het gezin plus het ervaren gedragsprobleem. Zo kan het hulpaanbod onder andere bestaan uit het begeleiden van gezinnen bij de opvoeding. Denk aan opvoedkundige adviezen en oudertrainingen in positief opvoeden en zorgen voor structuur, maar ook cognitieve gedragstherapie voor het kind in hoe omgaan met bepaalde situaties. Verder kunnen ook gesprekken en individuele therapie onderdeel uitmaken van de behandeling.
Vermoed je dat je kind een gedragsprobleem heeft? Schaam je dan niet om de hulpverlening in te schakelen. Maak een afspraak met je huisarts of Bureau Jeugdzorg. Beiden kunnen je verder helpen. Want, met een goede begeleiding kun je de negatieve gevolgen van gedragsproblemen flink verminderen.
Meer informatie over gedragsproblemen>>
Vind je het leuk om jongeren of kinderen op deskundige wijze te begeleiden en coachen? Met de Opleiding Jongerencoach kun je jongeren onder andere begeleiden in onderwerpen als ontwikkeling van werkelijke identiteit, (studie)keuzes en gedragsproblemen. De Opleiding Kindercoach is bedoeld voor diegene die als coach kinderen en ouders/opvoeders wil leren begeleiden in de opvoeding en bij ontwikkelingsvraagstukken. Je kunt van beide opleidingen een proefles downloaden om een goed beeld van de opleiding te krijgen.
