Twee soorten gedragsproblemen
Doorgaans worden gedragsproblemen in 2 verschillende groepen verdeeld. Zo is er het zichtbare ongewenste gedrag waar de omgeving veel last van heeft, zoals opstandig zijn en hyperactiviteit. Dergelijk gedrag wordt externaliserend genoemd. Daarnaast is er gedrag waar kinderen zelf hinder van ondervinden. Denk aan faalangst en neerslachtigheid. Dit wordt internaliserend gedrag genoemd.
Externaliserend gedrag
Kenmerkend voor dit soort problematisch gedrag is dat het opvalt en overlast veroorzaakt op allerlei manieren. Zowel, thuis, in de buurt, op school, sportclub en dergelijke. Wat er gebeurt is dat kinderen met externaliserend gedrag stelselmatig grenzen overschrijden. Denk daarbij aan: driftig zijn en vaak ruzie maken, regels opzettelijk negeren, agressief zijn, hyperactief en impulsief gedrag vertonen, liegen, pesten, spijbelen en soms criminele dingen doen als stelen, slaan en spullen vernielen. Kortom: allemaal zaken waar het gezin, de school en de omgeving veel last van ondervindt.
Internaliserend gedrag
Deze vorm van probleemgedrag treedt veel minder op de voorgrond. Het wordt vaak gezien als een sociaal-emotioneel probleem waar kinderen en jongeren mee kampen. Enkele voorbeelden hiervan zijn gebrek aan zelfvertrouwen, stemmingswisselingen, teruggetrokken gedrag, depressies, neerslachtigheid, paniek en angstgevoelens, zelfbeschadiging en eetproblemen. Het gedrag springt niet meteen in het oog. Het is als het ware onzichtbaar, maar brengt wel degelijk problemen met zich mee. Zeker als het langere tijd speelt.
ADHD, autisme enzovoort
Vervolgens kan het zo zijn dat gedragsproblemen bijvoorbeeld een signaal zijn van andere problemen. Zo kan problematisch gedrag als overactief, impulsief, agressief of opstandig zijn ook duiden op bijvoorbeeld ADHD (Attention deficit hyperactivity disorder). Maar, ook autisme kan het achterliggende probleem zijn. Omdat bijvoorbeeld contact maken met anderen ingewikkeld is, grapjes niet worden begrepen en veranderingen moeilijk zijn waardoor er als het ware kortsluiting kan ontstaan en kinderen vervolgens probleemgedrag gaan vertonen. Andere problemen die op de voorgrond kunnen treden zijn hechtingsproblemen en tics.
Gedragsstoornis: meer dan een gedragsprobleem
Soms zijn gedragsproblemen zo ernstig zijn dat er sprake is van een gedragsstoornis. De twee belangrijkste stoornissen zijn de ODD (oppositional defiant disorder) en CD (conduct disorder). Hier lijdt niet alleen een gezin, school en dergelijke onder, maar ook het kind zelf heeft er hinder van.
ODD
In het Nederlands wordt deze stoornis ook wel: Oppositioneel Opstandige Gedragsstoornis genoemd. Kenmerkend voor kinderen en jongeren die hiermee kampen, is dat ze onder andere vaak nadrukkelijk aanwezig zijn. Ze zijn zeer dwars, luisteren niet, reageren vaak zeer emotioneel en heftig. Zijn snel boos en geïrriteerd. Gaan altijd de discussie aan op een uitdagende manier. Daarnaast kunnen ze wraakzuchtig zijn.
CD
Bij deze zogenaamde antisociale gedragsstoornis is het gedrag meestal meer grensoverschrijdend dan bij ODD en wordt dan ook als een zwaardere variant gezien. Hoewel het overigens in diverse gradaties kan voorkomen. Kinderen en jongeren die deze gedragsstoornis hebben lappen regels en afspraken aan hun laars. Spijbelen herhaaldelijk, liegen frequent en reageren boos en gefrustreerd. Ook kunnen ze agressief gedrag vertonen om hun zin te krijgen. Verder is het niet ongewoon dat kinderen en jongeren met CD crimineel gedrag vertonen als stelen, spullen vernielen en mensen en/of dieren mishandelen.
Vanwege de diversiteit aan symptomen die gedragsproblemen en –stoornissen kenmerken is het vaak knap lastig en tijdrovend om een juiste diagnose te stellen. Zeker ook omdat het problematische gedrag kan samengaan met of voortvloeien uit andere (ontwikkelkings)stoornissen als ADHD. Wel is het zo: des te eerder bekend is wat het probleemgedrag is, des te eerder kan er deskundige hulp worden geboden aan zowel ouders als probleemkind. Want, met de juiste hulp en begeleiding kunnen veel kinderen met gedragsproblemen uiteindelijk prima functioneren in de maatschappij als zij volwassen zijn.
Meer informatie over gedragsproblemen>>
Wil je werken met jongeren of kinderen en leren hen op deskundige wijze te begeleiden en coachen? Met de Opleiding Jongerencoach kun je jongeren onder andere begeleiden in onderwerpen als ontwikkeling van werkelijke identiteit, (studie)keuzes en gedragsproblemen. De Opleiding Kindercoach is bedoeld voor diegene die als coach kinderen en ouders/opvoeders wil leren begeleiden in de opvoeding en bij ontwikkelingsvraagstukken.
