Wat is positieve gezondheid en de oorsprong
Positieve gezondheid wordt omschreven als het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Grondlegger van deze omschrijving is huisarts-onderzoekster Machteld Huber. Toen Huber zelf ziek werd, ontdekte zij dat gezondheid over veel meer gaat dan de afwezigheid van medische afwijkingen en ‘een toestand van een compleet lichamelijk, sociaal en fysiek welbevinden’, zoals in de uit 1948 stammende definitie van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) staat. Houd je je vast aan de omschrijving van de WHO? Dan is eigenlijk niemand gezond en dus patiënt. Want, ook als je geen ziekte onder de leden hebt kun je niet lekker in je vel zitten. Bijvoorbeeld door echtscheiding, ontslag, sterfgeval of andere nare gebeurtenissen in je leven.
Visie positieve gezondheid: je bent je ziekte niet
De nieuwe visie op gezondheid – positieve gezondheid genoemd - is veel breder. Zo ontdekte Huber zelf tijdens haar ziekzijn en daaropvolgend onderzoek dat gezondheid gaat over je hele leven en niet alleen je fysieke gesteldheid. Ofwel: je bent je ziekte niet. Je kunt je ondanks lichamelijke klachten en/of gezondheidsproblemen toch goed en gezond voelen. Omdat gezond zijn meer is dan niet ziek zijn. Ook een zinvol leven, sociale contacten, veerkracht hebben, zelf de regie nemen, zelfredzaamheid en dergelijke zijn evenzo belangrijk. Als je bijvoorbeeld suikerziekte of een chronische aandoening hebt, kun je je best gezond voelen omdat je die dingen doet die je leven de moeite waard maken. Een hobby, fijne vriendschappen enzovoort.
Spinnenwebdiagram positieve gezondheid: 6 dimensies
Om positieve gezondheid handen en voeten te geven, ontwikkelde Huber het zogenaamde ‘spinnenwebdiagram’. Dit is een gespreksmiddel of persoonlijke toetsing en zeker geen meetinstrument. Het maakt wel de mate waarin je als individu positieve gezondheid ervaart zichtbaar.
In dit spinnenweb vind je 6 dimensies terug die voor positieve gezondheid van belang zijn, namelijk:
- Lichaamsfuncties: Ik voel me gezond en fit
- Mentaal welbevinden: Ik voel me vrolijk
- Zingeving: Ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst
- Kwaliteit van leven: Ik geniet van mijn leven
- Meedoen: Ik heb goed contact met andere mensen
- Dagelijks leven: Ik kan goed voor mezelf zorgen
Vervolgens is elke dimensie uitgewerkt in 7 vragen. Door die allemaal te beoordelen met een cijfer van 0 tot 10 breng je je eigen gezondheid in beeld. Hoe je je voelt. Of je tevreden bent of juist eenzaam. Nog plezier hebt in je hobby’s? Het spinnenweb biedt daarnaast eveneens zorgprofessionals handvatten in het gesprek met een patiënt.
Bijvoorbeeld: je hebt de afgelopen tijd veel hoofd- en/of buikpijn. Dan kan uit het spinnenweb blijken dat er andere zaken in je leven spelen die je klachten veroorzaken. Misschien heb je grote schulden waar je je enorm druk over maakt. Of je voelt je erg eenzaam. Met het spinnenweb kun je die onderliggende oorzaak blootleggen. In samenspraak met de zorgprofessional kun je als patiënt vervolgens kijken welke hulp daadwerkelijk nodig is. Misschien is schuldhulpverlening een optie en biedt tegen eenzaamheid vrijwilligerswerk uitkomst. Op die manier gezondheidsklachten benaderen, is teruggaan naar de basis. Je kijkt dus niet uitsluitend naar de klacht of aandoening door bijvoorbeeld pillen voor te schrijven. Maar naar de gezondheid van een patiënt als geheel. Positieve gezondheid biedt zo – mede door gebruik van het spinnenwebdiagram – een bredere kijk op gezondheid en gezond leven.
Positieve gezondheid in de praktijk
Inmiddels omarmen patiënten, artsen, ziekenhuizen, verzekeraars en gemeenten de brede visie op positieve gezondheid. Vooral het laatste jaar gaat het snel en krijgt het steeds meer vorm. Dit komt onder andere door het Institute for Positive Health (IPH) dat Huber heeft opgericht en waar sinds enige tijd ook voormalig topschaatsers en arts Carl Verheijen bij betrokken is. Hun ervaring is dat als mensen eenmaal met positieve gezondheid aan de slag gaan dat het goed voelt en er veel steun ontstaat. Want, meer en meer dringt het door: gezond zijn is meer dan niet ziek zijn. Alle aspecten van je leven dragen bij aan je gezondheid en dat vormt de basis voor een gezond leven.
Wil jij structurele veranderingen aanbrengen in het gedrag van mensen, zodat zij zich vitaler voelen en meer in balans? Vitaliteit is meer dan voeding en beweging. Vitaal leven heeft ook te maken met bezieling en de sociale omgeving waarin je verkeert. Als vitaliteitscoach maak je niet alleen het verschil voor je cliënten, maar je levert ook een bijdrage aan een vitalere wereld.
In de cursus Coachen op positief denken leer je op welke manier positief denken helpt bij het vergroten van je vitaliteit en hoe je dit kunt inzetten in je coachpraktijk.
