De gezondheid van àlle Nederlanders verbeteren, dat streeft het Nationaal Preventieakkoord van staatssecretaris Paul Blokhuis van VWS na. Dit door maatregelen te treffen tegen roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Over de doelen van het akkoord en hoe Blokhuis die wil bereiken.
Waarom het Nationaal Preventieakkoord
Na ruim een half jaar onderhandelen tussen het kabinet, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties ondertekenden eind november 2018 meer dan 70 partijen het Nationaal Preventieakkoord.
Het ondertekende akkoord bevat een uitgebreid pakket aan afspraken, toezeggingen en maatregelen om Nederland samen gezonder te maken. Speerpunten van het akkoord zijn: een rookvrije generatie, minder ziekte door overgewicht en iedereen bewuster maken van de risico’s van alcohol.
Want, roken, alcohol en overgewicht maken Nederlanders ziek. Zo sterven jaarlijks zo’n 20.000 Nederlanders door roken. Is overgewicht de belangrijkste oorzaak van onder andere hart- en vaatziekten en verantwoordelijk voor 40% van alle gevallen van diabetes 2. Tot slot veroorzaakt alcohol elk jaar zo’n 3.000 kankergevallen en kost de verslavingszorg veel geld. De urgentie is dus hoog, concludeerde Blokhuis.
Doelen akkoord
Het preventieakkoord zet in op het jaar 2040. Dan moet een gezonde leefstijl de norm zijn. Zo moet in 2040 minder dan 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren en zwangere vrouwen roken. Moet overgewicht onder volwassenen terug van bijna 49% nu naar minder dan 38% en geldt voor jongeren dat minder dan 9,1% overgewicht heeft. Nu ligt dat aantal op 13,5%. Tot slot moet het aantal problematische drinkers bijna gehalveerd zijn tot minder dan 5%.
Belangrijkste maatregelen Nationaal Preventieakkoord
Om de doelen van het akkoord te realiseren is er een uitgebreid pakket aan maatregelen opgesteld. De belangrijkste voor de 3 deelgebieden – roken, overgewicht en alcohol - zijn:
Maatregelen tegen roken
- In 2020 moeten alle schoolterreinen, kinderopvanglocaties en kinderboerderijen rookvrij zijn en in 2025 zijn ook alle speeltuinen en sportverenigingen 100% rookvrij.
- De accijns op sigaretten wordt met 1 euro verhoogd in 2020. Verder is het streven dat een pakje sigaretten 10 euro kost in 2023. Echter, voordat de prijs wordt verhoogd voert het kabinet in 2021 een evaluatie uit.
- Tabakswaren worden vanaf 2020 voorzien van een neutrale verpakking en uit het zicht gehaald bij supermarkten. Per 2021 geldt dat eveneens voor andere verkooppunten.
- Om stoppen met roken te stimuleren wordt het eigen risico geschrapt. Dat geldt zowel voor de behandeling als de medicatie om te stoppen met roken.
- Rookruimtes in de horeca sluiten voor 1 juli 2022. Met bedrijven wordt afgesproken dat rookruimten op het werk uiterlijk een jaar later ook dicht zijn. Daarnaast worden rookvrije terrassen in de horeca verder gestimuleerd.
Maatregelen tegen alcohol
- Onderwijsinstellingen en studentenverenigingen moeten voor 2012 plannen maken om risicovol alcoholgebruik onder studenten fors terug te dringen.
- Naleving van de leeftijdsgrens voor het kopen van alcohol wordt stapsgewijs verbeterd tot 100% in 2030.
- Alcoholreclames langs de velden bij amateursport verdwijnen.
- Sportkantines moeten meer verantwoord omgaan met alcohol, bijvoorbeeld door het afschaffen van meters bier en niet meer schenken bij jeugdwedstrijden.
- In de supermarkten komt een einde aan stunten met de prijzen van alcohol. Er mag maximaal 25% korting worden gegeven.
- Zorgen dat minderjarigen minder in aanraking komen met alcoholreclame op onder andere social media en plekken waar jongeren regelmatig komen.
Maatregelen tegen overgewicht
- Om gezond eten te stimuleren, komt er onder andere een campagne over de Schijf van Vijf en een nieuw, breed gedragen voedselkeuzelogo in 2020.
- Meer watertappunten op publieke plekken om het drinken van water te stimuleren.
- Suiker in suikerhoudende zuivelproducten moet 5% extra omlaag. Verder gaan producenten het suikergehalte in frisdranken stapsgewijs verlagen. Van 15% minder calorieën in frisdranken nu naar 30% in 2025.
- In 2020 is 50% van alle schoolkantines gezond. Daarnaast bieden de bedrijfskantines bij de rijksoverheid uiterlijk in 2021 gezonde voeding aan, in de catering in 2022 en is de voeding in al alle ziekenhuizen voor zowel patiënten, bezoekers als personeel in 2030 gezond.
- Frisdrankproducenten stoppen met de verkoop van suikerhoudende frisdranken op middelbare scholen.
- Verder wordt lopen en fietsen naar werk en/of school gestimuleerd. Daarnaast worden er de komende jaren diverse activiteiten ontplooid om de leefomgeving van kinderen gezonder te maken en om kinderen thuis, op school, op de opvang en dergelijke meer te laten bewegen.
Kritiek op preventieakkoord
Hoewel ruim 70 partijen het akkoord vorig jaar hebben getekend, waaronder sommigen morrend, is er ook kritiek. Dat betreft zowel de gemaakte afspraken als de haalbaarheid ervan. Zo is er onder andere commentaar op dat er geen suikertaks komt, de btw-verhoging op groente en fruit niet is teruggedraaid, er geen hogere alcoholaccijnzen zijn voorgesteld en afname van het aantal verkooppunten voor alcohol. Verder wordt het preventieakkoord te vrijblijvend genoemd. Er zijn nauwelijks sancties op het niet nakomen van de afspraken. Tot slot liet het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) voor ondertekening van het akkoord al weten dat de ambities te hoog gegrepen zijn. Alleen het streven om het aantal rokers terug te dringen noemde het RIVM ‘mogelijk realiseerbaar’. In een reactie op de commentaren zei staatssecretaris Blokhuis dat als de doelen van het akkoord niet haalbaar blijken het kabinet "het gesprek aangaat om de maatregelen aan te scherpen”.
Sonnevelt streeft naar een samenleving waarin vitaal leven voor iedereen bereikbaar en vanzelfsprekend is. Wij leveren een bijdrage door opleidingen aan te bieden waarin je leert hoe je een gezonde levensstijl ontwikkelt en om als coach anderen daarbij te kunnen helpen.
