Elk kind is anders. De één is heel gevoelig, de ander minder. Als je kind erg gevoelig overkomt, dan is hij of zij misschien hoogsensitief. Onderzoekster Elaine Aron beschreef dit fenomeen als eerste. Zij zette de kenmerken op een rijtje en heeft een test ontworpen om hoogsensitiviteit aan te tonen. Volgens Aron kenmerkt hoogsensitiviteit zich door een gevoeliger zenuwstelsel. Haar patiënten waren erg gevoelig voor lichamelijke en geestelijke ervaringen, zoals emoties, pijn en genot. Dit uit zich in extra gevoeligheid voor beelden, geuren, geluiden en aanrakingen. Mensen worden zo geboren en vaak kunnen oplettende ouders het al op jonge leeftijd zien. Zo’n vijftien tot twintig procent van de kinderen heeft hier mee te maken, dus ongewoon is het niet. Een volwassene kan zich uitdrukken en weet hierover mee te praten, maar een kind kan dat nog niet. Daarom moet de omgeving extra goed letten op de tekenen.
Tekenen van hoogsensitieve kinderen
Mentale aspecten
Elaine Aron ontwierp een checklist voor ouders om te kijken of hun kind hoogsensitief is. Ze gaat hier voornamelijk af op gedragingen:
• Een hoogsensitief kind schrikt snel en houdt niet van verrassingen;
• Ook hebben hoogsensitieve kinderen moeite in slaap te komen na een spannende dag;
• Hij/zij kan niet makkelijk omgaan met grote veranderingen;
• Daarentegen lijkt het kind af en toe wel gedachten te kunnen lezen;
• Hoog sensitieve kinderen letten nauw op hun omgeving en op de mensen om hun heen;
• Daarom lijken ze intuïtief te weten wat er gaande is;
• Ze kunnen gemakkelijk anderen aan het lachen krijgen;
• Stellen vragen die diepe gedachten uitlokken;
• Merken heel snel op als iemand anders droevig is;
• Weten ze het als er iets in hun omgeving veranderd is, al is het maar iets kleins.
Fysieke aspecten
De hoogsensitiviteit is echter niet alleen mentaal, het uit zich ook in fysieke aspecten:
• Zo klagen hoogsensitieve kinderen snel over kriebelende kleding;
• Willen ze gelijk van kleren veranderen als die nat of zandig zijn;
• Merken ze snel zwakke geuren op;
• Geven ze de voorkeur aan een stille ruimte;
• Voelen ze zich ongemakkelijk in een luide ruimte;
• Zijn ze behoorlijk gevoelig voor pijn;
• Kunnen ze zich heel goed focussen op een onderwerp;
• Daardoor stellen ze veel vragen;
• Gebruiken ze grote woorden voor hun leeftijd;
• Kunnen ze perfectionistisch overkomen;
• Denken graag na voor een besluit;
• Doen het beste werk in een bekende omgeving;
• Reageren beter op zachte aanmaningen dan sterke bestraffing.
Als jij je kind goed herkent in dit plaatje, dan is het waarschijnlijk dat het hoofsensitief is. Maar dat hoeft niet direct een ramp te zijn.
Hoogsensitiviteit in kinderen stimuleren
Elaine Aron ziet hoogsensitiviteit niet als een probleem, maar eerder als een kans. Zij ziet het als een aanleg die verder ontwikkeld of juist onderdrukt kan worden. Hoewel de hoogsensitiviteit soms nare gevolgen kan hebben voor een kind, zitten er ook veel goede kanten aan. Hoogsensitieve kinderen zijn bijvoorbeeld vaak heel nieuwsgierig en opmerkzaam. Ze stellen veel vragen en verwonderen zich erg over hun omgeving. Deze twee eigenschappen samen zorgen ervoor dat hoogsensitieve kinderen continu informatie verzamelen en een brede kennisbasis ontwikkelen. Ook zijn deze eigenschappen heel handig in veel verschillende toekomstige beroepen, zoals onderzoeker of journalist. Maar pas wel op dat het kind niet overgestimuleerd raakt, dan heb je snel te maken met een huilbui. Ook hiervoor geldt dus: geniet, maar met mate.
Hoogsensitieve kinderen staan er ook om bekend dat ze de gevoelens en zelfs de onbewuste lichaamstaal van een ander volledig opvangen. Als ouder kan dat nog wel eens lastig zijn omdat een hoogsensitief kind het direct door heeft als jij je ergens zorgen over maakt, maar in de grondslag is deze eigenschap heel behulpzaam in het leven. Een hoogsensitief kind voelt bijvoorbeeld haarfijn aan wanneer een klasgenootje getroost moet worden. Door deze eigenschap te stimuleren, kan het hoogsensitieve kind zich ontwikkelen tot een uiterst sociaal bekwaam individu. En qua beroepskeuzes heeft hij/zij het ook veel keus, bijvoorbeeld voor psycholoog of diplomaat. Die moeten beiden goed kunnen interpreteren wat er in een ander omgaat.
Hoogsensitieve kinderen straffen
Omdat hoogsensitieve kinderen overgevoelig zijn voor prikkels, ervaren ze een straf als veel erger dan hun leeftijdsgenootjes. Terwijl een niet-hoogsensitief kind na een kwartiertje in de hoek alweer is vergeten wat het probleem was, kan een hoogsensitief kind hier nog uren over in de rats zitten. Het is dus heel belangrijk om een hoogsensitief kind met een zachte hand te disciplineren. Gaat het er hard aan toe, dan loop je de kans dat het kind zijn zachtaardige kant gaat onderdrukken. En hoewel dit op de korte termijn misschien helpt, loopt het kind er jaren later nog mee.
Er is nog veel meer te lezen over hoogsensitieve kinderen. Ze vereisen een aparte aanpak en een meelevende ouder. Maar, zoals Elain Aron zegt, zie het niet als een diagnose, maar als een eigenschap. Het heeft zijn goede en slechte kanten en aan beide kan gewerkt worden.
Wil je meer weten over dit onderwerp en de taal van het kind ontdekken? Neem dan een kijkje bij de opleiding Kindercoach of de opleiding Kindercoach HSP.
