Psychologie is een breed vakgebied. Geen wonder dus dat de opleiding vaak opgesplitst wordt in specialismen. Een daarvan is arbeids- en organisatiepsychologie. Deze discipline behandelt drie vakgebieden: dat van de individuele arbeidspsychologie, dat van sociale arbeidspsychologie en dat van de psychologie van arbeid en gezondheid. Psychologie is een erg populaire opleiding op zowel de hogeschool als de universiteit. Een behoorlijk aantal van deze studenten stroomt later door naar een master arbeids- en organisatiepsychologie, of sociale psychologie. Omdat deze twee takken van sport erg veel gemeen hebben, worden ze ook vaak samen gedoceerd in één studie.
Wat leert een psycholoog in opleiding over arbeidspsychologie
De arbeidspsycholoog in opleiding die zich richt op het individu, neemt het arbeidsleven van zijn of haar patiënt onder de loep. Psychologen in opleiding die dit hun aandachtsgebied maken, zie je onder andere in human resources functies, waar ze kijken naar de geschiktheid van een kandidaat voor een bepaalde functie. Maar ze beslissen niet alleen of je bij het bedrijf past, ze helpen ook als je al aan de slag bent. Arbeidspsychologen kunnen helpen bij prestatiemotivatie, bevrediging vinden in het werk en omgaan met werkgerelateerde stress.
De sociale arbeidspsychologievakken richten zich juist op de interacties tussen individuen onderling en tussen individuen en een groep. Een psycholoog in opleiding op dit gebied kom je later vaak tegen als managers en beleidsmakers. Ze kijken naar communicatieprocessen, besluitvormingsprocessen, leiderschap, conflicten binnen de organisatie, samenwerking en de rollen die individuen op zich nemen in een groep.
De psychologie van arbeid en gezondheid is een relatief nieuwe opleidingsrichting. Psychologen in opleiding met deze specialisatie leggen de nadruk op de kenmerken van het werk en de invloed van deze kenmerken op het welzijn en functioneren van werknemers. Je kunt hier bijvoorbeeld denken aan een studie naar de effecten van nachtdiensten op het functioneren van artsen. Tijdens een de bachelor psychologie aan zowel universiteit als hogeschool leert een psycholoog in opleiding over al deze gebieden. Tijdens een master verdiepen ze zich in een bepaald gebied.
Een vitaliteitsadviseur is in staat om ondernemingen en organisaties op het niveau van directie en management te adviseren en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan een vitalere werkomgeving.
Geschiedenis van het veld: wat een psycholoog in opleiding moet weten
Het werkgebied van arbeids-, organisatie- en sociale psychologie heeft zijn origine in de eerste wereldoorlog. Tijdens dit conflict moest men heel snel nieuwe troepen op de plek krijgen, wat tot studies naar effectiviteit leidde. De eerste arbeidspsychologen in opleiding zaten dus in het leger. Na de oorlog bleef de industrie in de Verenigde Staten alleen maar groeien, waardoor een steeds grotere behoefte ontstond voor arbeidspsychologen. De expertise verplaatste zich van het leger naar de maatschappij. Vlak na WO I stemde de American Psychological Association (de toonaangevende vereniging voor psychologen) Walter Dill Scott in als hun voorzitter. Hij was één van de meest prominente arbeidspsychologen van zijn tijd. Hij volgde onder andere James McKeen Cattell en Hugo Münsterberg op, die allebei aan de wieg van het werkveld stonden. Tegenwoordig zijn er hele studies gewijd aan het vakgebied, dat deze heren zijn begonnen. Maar, je moet wel opletten als je erkend wil worden door je vakbroeders.
Arbeidspsychologen worden officieel geregistreerd
Als een arbeids-, organisatie- of sociale psycholoog in opleiding eenmaal is afgestudeerd, kan hij of zij zich inschrijven bij het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP). Dit kan pas na de masterstudie en een jaar praktijkervaring. Alleen deze psychologen mogen dan de ‘NIP’ classificatie voeren. Omdat in Nederland de titel psycholoog sinds 1993 niet meer beschermd is, moet je zorgen dat je geregistreerd wordt door het NIP, als je zeker wil weten dat jouw vakbroeders je erkennen als expert in de psychologie. Zo niet, dan hebben potentiële werkgevers of klanten geen garantie dat jij bevoegd bent.
In België daarentegen, is de titel psycholoog sinds datzelfde jaar juist wel beschermd. Alleen degenen die een universitaire masteropleiding in de psychologie hebben afgerond en zich hebben ingeschreven op de lijst van de Psychologencommissie, mogen zich officieel psycholoog noemen. Ben je in België psycholoog in opleiding, dan hoef je dus geen rekening te houden met een registratie. Het is ook mogelijk om een bacheloropleiding toegepaste psychologie aan een hogeschool te volgen. In tegenstelling tot de universitaire opleidingen, die erg de nadruk leggen op wetenschappelijk onderzoek, richten de toegepaste psychologen zich veel meer op de praktijk.
Ook binnen deze studie kan een psycholoog in opleiding een specialisatie arbeidspsychologie volgen. Echter, je zal niet erkend worden door het NIP of de Psychologencommissie als psycholoog. Daarvoor moet je de universitaire studie doen. Hoewel zo’n erkenning leuk is, betekent het niet dat je zonder deze, niet aan het werk kunt. Ook als psycholoog met een hogeschool diploma kan je veel kanten op.
Over arbeids-, organisatie- en sociale psychologie is veel te leren voor een psycholoog in opleiding. De studie is een populaire afstudeerrichting omdat een psycholoog in opleiding er alle kanten mee uit kan. Zo kan je aan de slag bij de human resources afdeling, als onderzoeker bij de universiteit, of zelfs als wervingsmedewerker in het leger. Het vakgebied ontstond om het leger bij te staan in oorlogvoering maar is uitgegroeid tot een breed en voldoeninggevend vakgebied. Nog steeds kan je als arbeidspsycholoog aan de slag in het leger, maar veel meer psychologen in opleiding komen elders terecht.
