Af en toe heb je vette pech. Omdat de trein niet op komt dagen mis je je sollicitatiegesprek, je breekt je been net voor de vakantie of je computer houdt het voor gezien vlak voor een deadline. We gaan allemaal anders om met de gevoelens die zo’n tegenslag met zich mee brengt. Soms zijn deze gevoelens onze strategieën voor de omgang met de tegenslag behulpzaam, maar vaak zijn ze juist destructief.
Destructieve strategieën bij tegenslag
Veel mensen gebruiken een bepaalde strategie om tegenslag te verwerken zonder dat ze het zelf doorhebben. De hersenen kunnen bijvoorbeeld afstand creëren tussen de realiteit en gedachten, herinneringen en emoties. Dit heet dissociatie. Gezonde mensen doen dit ook regelmatig, bijna iedereen heeft bijvoorbeeld wel eens een dagdroom. Als iemand echter ‘uitcheckt’ zodra er iets gebeurt dat maar vaagjes met de tegenslag te maken heeft, dan is het tijd om een psycholoog te raadplegen. Het tegenovergestelde van dissociatie, sensitisatie, kan ook problemen opleveren. In dit geval richt een persoon zich volledig op een verwachtte tegenslag en probeert zoveel mogelijk te leren om zo tegenslagen te voorkomen. Hoewel een goede voorbereiding natuurlijk prima is, kan het uit de hand lopen. Iemand raakt dan zo verwikkeld in het voorkomen van een probleem dat het leven aan hem of haar voorbij gaat.
Andere mensen verstoppen zich liever voor een probleem. Zij vertonen bijvoorbeeld beveiligend gedrag. Mensen die dit doen, gebruiken een activiteit of een persoon om met een tegenslag om te gaan. Vaak zijn dit activiteiten of personen die ze fijn vinden. Iemand die erg van paarden houdt is dan bijvoorbeeld opeens dag en nacht op de manege te vinden. Hierdoor voelt de persoon zich op dat moment veiliger, maar het pakt het probleem niet aan. Dit lijkt ook wel op een andere strategie: ontwijk- en ontsnappingsgedrag. Komt er mogelijk een tegenslag, dan vermijdt de persoon alles wat er mee te maken heeft. Heeft iemand een vervelende baas? Dan meldt hij zich ziek. Dit ontwijkgedrag kan letterlijk zijn, maar ook figuurlijk. Naar de fles grijpen is een voorbeeld van ontsnappingsgedrag omdat de persoon mentaal aan de situatie ontsnapt.
Tegenslagen: wat wel te doen
Al de bovengenoemde strategieën worden veel gebruikt om om te gaan met tegenslagen, maar leiden zelden tot een oplossing. Mocht je jezelf herkennen in een van de strategieën, dan kan een nieuwe manier om met tegenslagen om te gaan helpen bij problemen waar je nu mee zit. De eerste stap naar een gezonde strategie bij tegenslagen is een gezond lichaam. Zorg dat je genoeg slaapt, goed eet en voldoende beweegt. Als dat allemaal goed zit, dan ga je makkelijker om met tegenslagen. Tegelijkertijd kan je specifieke technieken om je tot rust te brengen aanleren. Ademhalingsoefeningen, spierontspanningsoefeningen, yogalessen en zo nog veel meer technieken en leerscholen kunnen je helpen de rust in jezelf te vinden.
Als je snel in je schulp kruipt bij een tegenslag, probeer dan eens het tegenovergestelde. Reik uit naar iemand en je zult zien dat je je veel beter voelt met hun steun. Iemands aanwezigheid kalmeert je en een ander kan je helpen te relativeren. Dit is overigens sowieso een handige kunst om zelf te ontwikkelen. Stel, je bent voor je examen gezakt. Dat is vervelend. Maar je kunt het examen misschien overdoen of desnoods het hele vak. Het kost je tijd en moeite, maar het is te doen. Door er op zo’n manier over te denken, relativeer je de gevolgen van je tegenslag. Ja, het is vervelend, maar het is geen onoverkoombaar probleem.
Tegenslagen: wat leer je ervan
Soms helpt relativeren niet veel, omdat er verder niets gedaan kan worden. In dat geval kun je zoeken naar betekenis. Vraag jezelf: heb jij iets geleerd van deze situatie? 
Dat hoeft niet iets te zijn wat je uit een boek kan halen, misschien heb je wat over jezelf geleerd. Is er iets aan de situatie wat voor jou betekenisvol is? Als iemand die dicht bij je staat is overleden, denk na over de betekenis die deze persoon voor jou en voor anderen had. Hoewel humor in zo’n situatie misschien wel het laatste is waar je zin in hebt, kan een lach je ook helpen ermee om te gaan. Nu hoef je niet gelijk je meest zwartgallige grap uit de kast te trekken, een kleine grap herinnert je eraan dat het leven niet helemaal vervelend is. Een algemene positieve houding in het leven is een verlengde van dit principe. Een tegenslag betekent niet het einde van je leven, maar een leermoment in je leven. Dus haal diep adem en ga verder.
Veel strategieën om om te gaan met tegenslag richten zich op twee punten: kalmeren en verder gaan. Maak op de één of andere manier vrede met wat er gebeurd is en ga niet bij de pakken neerzitten. Je moet sowieso verder met je leven, dus je kan er maar beter wat van maken.
De opleiding Persoonlijke Psychologie leert je te doorgronden hoe jijzelf omgaat met tegenslagen. Tijdens de opleiding Levenscoach ligt de nadruk meer op hoe je mensen kunt begeleiden met tegenslag. Je leert hen op constructieve manier om te gaan met zaken waarmee ze moeilijk overweg kunnen.
