Wanneer je –zoals het volk zo mooi zegt– ‘de geest geeft’, oftewel wanneer de geest het lichaam verlaat, wordt het lichaam in enkele uren koud en stijf. Dit geeft je een indruk van de enorme impact die de geest op het lichaam heeft.
‘Veel mensen kennen de gebruiksaanwijzing van hun
mobieltje beter dan die van hun eigen lichaam.’
- Henk Fransen
Schrik
Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat bij een heftige schrik het lichaam verstijft, de ademhaling stokt en het hart in de keel bonst. Of, om een prettiger gevoel te nemen, hoe een gevoel van verliefdheid vlinders in je buik geeft.
Elk gevoel heeft een uitwerking op het lichaam: een algemene werking en een meer specifieke werking. Bovenbeschreven schrik en verliefdheid bijvoorbeeld, hebben enerzijds een effect op het hele lichaam, anderzijds hebben ze een specifieke werking, een werking op specifieke organen.
Zo wordt in de Chinese geneeskunde aan elk orgaan een ander gevoel toegekend. De gezonde uitdrukking van het gevoel heeft een voedende uitwerking op het orgaan en een vastzittend of geblokkeerd gevoel heeft een negatieve uitwerking. Zo kan in de Chinese geneeskunde een pijnlijk verdriet met name de longen bezwaren en een kwetsing in de liefde het hart neerdrukken.
Niks nieuws onder de zon
Sommige mensen geloven niet in de Chinese geneeskunde. Toch zeggen de Chinezen geen rare dingen, want ook in onze eigen volksgezegden vinden we deze wijsheden terug. Zo zeggen ook wij dat een groot verdriet verstikkend kan werken (longen) en dat een diepe kwetsing het hart kan breken (hart).
Het lijkt er dus op dat overal ter wereld mensen iets hebben aangevoeld over de relatie tussen lichaam en geest, tussen emoties en organen. Het is boeiend dat deze relatie de laatste tientallen jaren ook onderwerp is geworden van tal van wetenschappelijke studies. Eind vorige eeuw zijn er tientallen psychologische onderzoeken verschenen die relaties leggen tussen het veelvuldig optreden van bepaalde emoties en ziekten. Deze relaties zijn niet zelden frappant en komen vaak overeen met onze eigen volkswijsheden en ook die uit China.
Lichaamstaal, orgaantaal en celtaal
De geest drukt zich dus uit in het lichaam en de organen en deze uitdrukking gaat door tot op celniveau. Op het niveau van het lichaam noemen we deze uitdrukking lichaamstaal. Op dezelfde manier kunnen we op het niveau van de organen en cellen spreken van orgaantaal en celtaal.
Wanneer je interesse hebt in hoe emoties zich uitdrukken in het lichaam zul je die taal moeten leren spreken en net zoals bij een echte taal heb je dan woorden nodig en ook grammaticaregels. Wanneer je op die manier een woordenschat opbouwt en je leert deze woorden op de juiste wijze combineren, dan heb je een goede basis gelegd. Nu kun je in de praktijk deze taal verder oefenen.
De woorden
Wat zijn de woorden van orgaantaal? De belangrijkste ingang die ik daartoe ken zijn de volksgezegden en spreekwoorden. Deze geven werkelijk een schat aan informatie over de betekenis van organen en lichaamsdelen; zoals we al eerder besproken hebben ‘een verstikkend verdriet’ en ‘een gebroken hart’. Er zijn echter nog zoveel meer voorbeelden: ‘door de knieën gaan’, ‘het ligt zwaar op de maag’, ‘lange tenen hebben’, ‘gal spugen’, ‘het op de lever hebben’, ‘hardnekkig zijn’, ‘je hoofd ergens over breken’, enzovoorts.
Verzamel de komende maanden eens spreuken en gezegden en ik doel dan natuurlijk vooral op uitspraken die te maken hebben met het lichaam, met een lichaamsdeel of met een orgaan. Het is een uitstekend ‘woordenboek’ om mee te beginnen.
Test het eens uit op jezelf
Wanneer je dan een klacht hebt of je hebt van jongs af aan een gevoelig plek in je lijf, onderzoek dan eens aan de hand van deze spreekwoorden of het je iets te vertellen heeft. Daarnaast kunnen associaties je ook helpen om je eigen wijsheid erbij te betrekken, naast natuurlijk de kennis die je misschien uit andere geneeswijzen hebt opgedaan. Wanneer je bijvoorbeeld Chinese geneeskunde hebt bestudeerd, kun je ook die kennis gebruiken voor een beter begrip.
De meeste mensen zijn ook wel bekend met de boeken van Christiane Beerlandt en Dethlefsen en Dahlke, respectievelijk ‘De sleutel tot zelfbevrijding’ en ‘De zin van ziek zijn’. Het zijn zeg maar de ‘bijbels’ op het gebied van de psychosomatiek. Toch houd ik er persoonlijk van om de diepere betekenis van ziekten met degene waar het om gaat, te ontdekken. Ik merk keer op keer dat de oplossing zich in een open gesprek vanzelf toont. Laat ik je daarvan een voorbeeld geven.
Praktische demonstratie
Ik vraag tijdens een workshop ‘psychosomatiek’ of iemand naar voren wil komen om een demonstratie te geven voor de groep. Een vrouw biedt zich aan en komt naast me zitten. Ik vraag haar wat ze zou willen onderzoeken. Ze vertelt me dat ze een schildklierprobleem heeft, haar schildklier is te groot en werkt niet goed. Ik vraag haar of ze een spreekwoord of een gezegde kent dat daarmee te maken heeft. Ze zegt: “Het zit in mijn keel en ik associeer het met het gevoel dat ‘het me naar de keel grijpt.”
Na een stilte vraag ik haar wat haar dan naar de keel grijpt. Ze vertelt me dat mensen haar nooit begrijpen en dat dat haar enorm benauwt. Ze zegt: “Ik doe altijd enorm mijn best om mensen te bereiken, maar het lijkt wel alsof ik altijd de verkeerde dingen zeg. “
Terwijl ze nog meer vertelt zie ik de doorbloeding in haar hals toenemen en er ontstaan rode huidvlekken. Daarnaast herinner ik me dat ik deze vrouw vanmorgen twee keer met iemand zag praten, terwijl ze aan de boord van haar shirt trok alsof ze het benauwd had.
Communicatie
Ik vraag de vrouw: “Waar staat de keelchakra voor?” Zij zegt: “Die staat voor het jezelf uiten.” Ik zeg dat klopt maar dat is slechts de halve waarheid. Ik vraag aan de groep waar de keelchakra voor staat. “Communicatie”, zegt iemand. Ik zeg: “Communicatie is geen eenrichtingsverkeer. Het gaat twee kanten op. Communicatie gaat heen en weer. Om de juiste woorden uit te spreken zodat je wordt begrepen, is het belangrijk eerst goed te luisteren. Eerst moet je afstemmen en dan kun je…”, terwijl ik aan het praten ben, zie ik dat de vrouw sterk geëmotioneerd raakt.
Ik vraag: “Wat is er?” Met een brok in haar keel zegt ze: “Mijn vader luisterde nooit naar mij en zei me altijd wat ik moest doen.” Ik vroeg haar of zij luisterde naar mensen. Het was lange tijd stil. Er volgde een stilte waarin er van alles gebeurde.
Daarna vraag ik haar: “Wat betekent dit alles voor je?” “Ik ga voortaan meer luisteren naar de mensen waarmee ik praat”, antwoordt ze. “Wanneer ik beter afstem zullen ze ook beter begrijpen wat ik zeg.”
Kleine stapjes
Het valt me op dat iedere keer wanneer ik met mensen op deze wijze in gesprek ga, er in korte tijd belangrijke zaken op tafel komen. Het is alsof het intunen op het lichaam onbewuste informatie in het bewustzijn brengt. Het maakt mensen puur en eerlijk en brengt het gesprek in het hier en nu.
Meestal ben ik op deze manier in een minuut of vijf een belangrijk thema op het spoor. Ik vertrouw er op dat dat wat zich aandient, voldoende is. Samen onderzoeken we dan wat er nodig is om het thema te leren hanteren. Ik maak dat in het consult voor de cliënt ervaarbaar, zodat hij een positieve ‘mini-ervaring’ krijgt van de gezonde versie van zichzelf. Dat geeft vertrouwen in het eigen kunnen. Daarna geef ik huiswerk om het in de thuissituatie te oefenen.
Beter worden
Hoe meer kennis je op dit vlak hebt, hoe gemakkelijker het natuurlijk wordt om een gesprek te sturen. Het feit dat deze vrouw over haar te grote schildklier begon, het haar naar de keel vloog en ze het in gesprekken duidelijk benauwd had, waren voor mij aanwijzingen dat we met een belangrijk thema bezig waren.
De toegenomen doorbloeding in haar hals was voor mij een signaal dat het probleemgebied beter doorstroomde en het proces zich gunstig ontwikkelde.
Ik weet verder dat de schildklier een ‘afstemmingsorgaan’ is. Het stuurt vrijwel alle interne klieren in het lichaam aan, maar kan dat alleen goed doen wanneer het rekening houdt met de voortdurende terugkoppeling van deze interne organen. Een schildklier moet dus heel goed kunnen ‘luisteren’ om zijn werk goed te doen. Al deze kennis en observaties hielpen me om het gesprek te sturen en een voor deze vrouw belangrijke oplossing te vinden.
Kanttekening
Wanneer je je meer in psychosomatiek gaat verdiepen en er ook mee wilt gaan werken, vind ik het volgende van belang. Ik denk dat de invloed van de geest en emoties op het lichaam vrijwel altijd een rol spelen, de ene keer is deze rol klein, een andere keer groot. Door zaken alleen maar psychosomatisch te bekijken, denk ik dat dat geen recht doet aan alle andere oorzaken die een rol spelen bij ziekte en gezondheid.
Wel kan het betrekken van psychosomatische factoren vaak een positieve bijdrage leveren aan herstelprocessen en aan de afweerkracht van het lichaam.
Het lichaam liegt nooit
In onze samenleving bestaat een overwaardering voor de geest. Verstaan wat ons lichaam zegt, zijn we verleerd. Maar wie in staat is goed met zijn gevoel om te gaan, is beter opgewassen tegen allerlei uitdagingen en ongemakken die nu eenmaal bij het leven horen. Lichaam en geest moeten hiervoor goed samenwerken. Tijdens de opleiding Lichaamsgericht Coach leer je contact te maken met je eigen lichaam en raak je vertrouwd met actuele (wetenschappelijke) kennis over hoe het lichaam de geest beïnvloedt en andersom.
Geschreven door Henk Fransen.
